Śmierć Bolesławy z Żeromskich Endrychowej - siostry Stefana Żeromskiego

II wojna światowa okazała się dla rodziny Endrychów tragiczna. Moja prababcia, Bolesława Endrych, siostra Stefana Żeromskiego, ginie 29 marca 1940 roku. Dokładne okoliczności jej śmierci ani miejsce jej pochówku nie są znane. Według relacji mojej mamy, moja prababcia padła ofiarą niemieckiej łapanki lub egzekucji na jednej z warszawskich ulic. Poniżej treść pełnego aktu zgonu z ksiąg parafii Św. Jana Chrzciciela w Warszawie. Ogólnikowe sformułowania dotyczące okoliczności śmierci mogą przemawiać za ówczesnym sposobem pisania takich aktów, które w czasie okupacji niemieckiej nie opisywały przyczyn śmierci podczas ulicznych egzekucji. Akty takie sporządzano wówczas na podstawie relacji świadków oraz na podstawie ewentualnych dokumentów znalezionych przy zwłokach np. kenkarta. 

"Działo sie w Warszawie w parafii Świętego Jana dnia dwudziestego marca tysiąc dziewięćset czterdziestego roku o godzinie dwunastej w południe stawili się Gustaw Spodek i Jan Gniewosz, pełnoletni wyrobnicy w Warszawie zamieszkali i oświadczyli Nam, iż w dniu wczorajszym o godzinie drugiej w nocy w Warszawie przy ulicy Senatorskiej pod numerem szesnastym zmarła Bolesława z Żeromskich Endrych zamężna, lat siedemdziesiąt mająca urodzona niewiadomo gdzie, córka Wincentego i Józefy małżonków Żeromskich. Pozostawiła po sobie owdowiałego męża Jana. Po przekonaniu się o śmierci Bolesławy Endrych, akt ten obecnym przeczytany, przez Nas i świadków podpisany został."

Adres ul. Senatorska 16 to adres Pałacu Jabłonowskich, warszawskiego ratusza, co może przemawiać za śmiercią mojej prababci w wyniku zbrodniczych działań niemieckiego okupanta. Za śmiercią podczas niemieckiej egzekucji przemawia również zupełny brak informacji o zwłokach, pochówku i grobie. 

Po śmierci żony mój pradziadek, Jan Endrych, mieszkał już sam. Był stary i schorowany, opiekowała się nim rodzina jego brata Józefa. Jego syn Stanisław już nie żył od 12 lat, córka Cecylia zaś mieszkała w Łowiczu. Data i okoliczności śmierci mojego pradziadka Jana Endrycha pozostają nieznane. Według przekazu rodzinnego został pochowany na Cmentarzu Parafialnym w Łowiczu ale grób niestety nie przetrwał do dziś.

  • Akt zgonu Bolesławy Endrych z Żeromskich pochodzący z ksiąg parafii Św. Jana Chrzciciela w Warszawie. Archiwum autora strony.

    Akt zgonu Bolesławy Endrych z Żeromskich pochodzący z ksiąg parafii Św. Jana Chrzciciela w Warszawie. Archiwum autora strony.

Script logo
Design marcinkaczmar.pl